Παρασκευή 2 Μαρτίου 2012

ΑΙ ΕΙΔΟΙ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ




Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη



Η οικονομία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε στους οικονομολόγους, θα έλεγε ο βρετανός ηγέτης Τσώρτσιλ, αναλογιζόμενος ίσως τον πρώσο στρατηγό Κλαούζεβιτς.

Κατά σύμπτωση οι μεγαλύτεροι πολιτικοί της νεότερης Ελλάδας, ο Μαυροκορδάτος, ο Τρικούπης, ο Βενιζέλος, θεωρούσαν τη χώρα μας, ως ναυτική δύναμη, φυσική σύμμαχο της θαλάσσιας αγγλικής αυτοκρατορίας και αντίπαλη των κεντροηπειρωτικών γερμανικών δυνάμεων. Κατά τα τελευταία έτη, από την περίοδο Σημίτη και μετά, φαίνεται πως η αρχή αυτή έχει ανατραπεί. Ας μην ξεχνούμε πάντως την ελληνολατρεία του βαυαρού Όθωνα και όλων των γερμανών κλασικών. Η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ μονοσήμαντη, αλλά χρειάζεται πολύπλευρη εξέταση. Για πρώτη φορά όμως από το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου συζητείται το ενδεχόμενο μιας νέας ενδοευρωπαϊκής σύρραξης.

Προφανώς απατάται ο επιπόλαιος παρατηρητής των σημερινών ελληνικών πραγμάτων, όπως άλλωστε και ο εξειδικευμένος μελετητής της οικονομίας, αν περιορίζει το οπτικό του πεδίο στην επιφάνεια, στη συγκυρία η στους οικονομικούς όρους. Ακόμη κι αν η Ευρώπη θελήσει να αρνηθεί την Ελλάδα, δεν θα μπορέσει να το κάνει παρά μόνο με ελληνικά μέσα, με τη λογική, με την ιστορία, με το συναμφότερον ψυχής και σώματος, υλικού και πνευματικού, απολλώνιου και διονυσιακού. Η Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα θα ήταν άψυχο σώμα, η Ελλάδα χωρίς την Ευρώπη θα ήταν ασώματο πνεύμα. Πριν από λίγες μόνο μέρες ξανακούστηκε στην Ευρώπη η περίφημη φράση του Σέλλεϋ «είμαστε όλοι έλληνες», κάτι που μπορεί να ξεχνούν μερικοί ηγέτες, αλλά θυμούνται οι λαοί.

Η κυοφορία συντελείται σε μια μεγάλη περίοδο μηνών, ενώ η γέννηση σε ένα διάστημα ολίγων ωρών. Όταν μιλούμε για μεγάλα ιστορικά γεγονότα ο χρόνος είναι σχετικός και συνήθως διαψεύδει τις προβλέψεις. Οι τελευταίες ημέρες της Πομπηίας, που άρχισαν προ τριετίας, από την αμερικανική τραπεζική κρίση, συνεχίστηκαν με τη λεγόμενη αραβική Άνοιξη, την ένταση στις σχέσεις Δύσης και Ιράν, τη διαφοροποίηση Ρωσίας και Κίνας, την ανάμειξη του Ισραήλ στη μεσογειακά πετρέλαια ερήμην της Τουρκίας, την ύφεση στην Ευρώπη και την κρίση στον ευρωπαϊκό νότο με αιχμή την Ελλάδα. Πρόκειται άραγε να τελειώσουν σύντομα, με τη σωτηρία η τη χρεωκοπία της χώρας μας και την κατά τα άλλα ομαλή συνέχεια της ιστορίας;

Tο μόνο βέβαιο είναι ότι η ελληνική υπόθεση δεν είναι μόνο ελληνική, δεν είναι μόνο οικονομική, δεν είναι μόνο παροδική. Το τέλος της Μεταπολίτευσης έχει σημάνει πλέον οριστικά, με τη χρεωκοπία των παλαιών κομμάτων. Το κοινωνικό μεταπολεμικό κράτος εξαφανίστηκε. Το Σύνταγμα ποδοπατήθηκε. Η παιδεία, η δικαιοσύνη, η οικονομία εξαρθρώθηκαν και αδυνατούν να εκπληρώσουν τον προορισμό τους. Η εγκληματικότητα, η φτώχεια, η κατάθλιψη κυριαρχούν στην ελληνική κοινωνία. Ολόκληρη η μεσαία τάξη κατέρρευσε και η νεολαία περιθωριοποιήθηκε. Η εθνική υπερηφάνεια κατεξευτελίστηκε. Και όλα αυτά εν ονόματι της σωτηρίας της χώρας και μέσα στο γενικότερο γεωστρατηγικό πλαίσιο της εποχής της παγκοσμιοποίησης, της νέας τεχνολογίας και του επιζητούμενου τέλους των ιδεολογιών και της ιστορίας.

Η προχθεσινή αγόρευση της Άννας Βαγενά στη Βουλή αποτέλεσε ένα περίγραμμα της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας, τόσο απλό και συγκλονιστικό, που αμφιβάλλω αν θα μπορούσε να ειπωθεί από κανένα άλλο, πολιτικό, ιστορικό η οικονομολόγο, παρά μόνο ακριβώς από ένα τραγωδό.

Αυτός ο τραγικός λόγος δεν βρήκε φυσικά καμιά απήχηση σε κείνους προς τους οποίους απευθυνόταν άμεσα. Ο Καίσαρ αγνόησε τις Ειδές του Μαρτίου στο Καπιτώλιο και ο Ναπολέων παρέβλεψε την πρωινή βροχή στο Βατερλώ. Στην Ελλάδα του 2012 ελάχιστοι γνωρίζουν τη σημασία των Μαρτίων Ειδών και μερικοί λησμονούν την επέτειο της εθνικής επανάστασης του 1821. Οι ρωμαϊκές Ειδές πάντως συμπίπτουν με την πανσέληνο του σεληνιακού έτους, στις 15 η στις 25 Μαρτίου.