Η  ΣΠΙΘΑ  ΤΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ

 

Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη

 

Ευτυχισμένα τα έθνη που δεν έχουν ιστορία ( Έλιοτ). Η ιστορία είναι πάντοτε συνεχιζόμενη πορεία, διαρκής αγώνας, ασταμάτητη προσπάθεια. Αλλά τι είναι η ευτυχία χωρίς την πορεία για την κορυφή, χωρίς τον αγώνα για τη νίκη, χωρίς την προσπάθεια για  πραγμάτωση του ιδανικού;

Καθώς απομένει μια μέρα ακόμη μέχρι τις ελληνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου 2015, ο πιο ιστορικός λαός της Ευρώπης αναμετράται με την ελληνική και την ευρωπαϊκή ιστορία. Στη διάρκεια της κίνησης του εκκρεμούς της ιστορίας η Ελλάδα έχει παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις, από τους περσικούς πολέμους μέχρι τα χρόνια του βυζαντινού ελληνισμού και μέχρι την  Ελληνική Επανάσταση. Κατά τα τελευταία διακόσια χρόνια του νέου ελληνισμού οι Βαλκανικοί πόλεμοι, η Αντίσταση στο φασισμό και στο ναζισμό και η Ευρωπαϊκή προσπάθεια αποτέλεσαν νέα πεδία δοκιμασίας για τους έλληνες. Και τώρα που η Ευρώπη βρίσκεται στο σταυροδρόμι της ολοκλήρωσης ή της διάλυσης, η ελληνική ιστορία ξαναβγαίνει στο προσκήνιο.

 Από τις περυσινές ευρωεκλογές τα μηνύματα των καιρών είναι ξεκάθαρα. Η μεταβολή της πορείας, από την Ευρώπη των λαών στην Ευρώπη του κεφαλαίου, οδήγησε σε αδιέξοδο. Η Ευρώπη των εθνών αρνείται  τη γερμανική Ευρώπη. Η «λιτότητα» που αντικατέστησε την εργασία, την πρόνοια και τα δικαιώματα, δεν αποτελεί πια παρά το φάντασμα της Ευρώπης. Αυταπάτη της χριστιανοδημοκρατίας,  χρεωκοπία της σοσιαλδημοκρατίας,  άνοδος της αντιδημοκρατικής ακροδεξιάς, συνθέτουν εφιαλτικό σκηνικό για τους ευρωπαίους. Και η τελευταία ισλαμική επίθεση στο Παρίσι δεν μπόρεσε να κτυπήσει την άτρωτη ευρωπαϊκή ελευθεροτυπία,  αλλά την καρικατούρα της Ευρώπης  των σταυροφοριών, της ιερής εξέτασης και της αποικιοκρατίας, που τόσο υποκριτικά καμώνονται πως αγνοούν αυτοί οι φοβισμένοι ευρωπαίοι ηγέτες. Όμως κανείς δεν έχει ξεχάσει τους πρόσφατους βομβαρδισμούς, τα αίματα και τους θανάτους από την ευρωπαϊκή επέμβαση στη Λιβύη, στη Συρία και  σε ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο.

Και η συνέπεια; «Ψυχήν αντί ψυχής, οφθαλμόν αντί οφθαλμού, οδόντα αντί οδόντος, χείρα αντί χειρός, πόδα αντί ποδός» (Δευτερονόμιο).  Τα τραγικά θύματα του Charlie Hebdo χρεώνονται έτσι, με μια αποτρόπαιη λογική, εξ ίσου στην ισλαμική τζιχάντ και την καπιταλιστική τρομοκρατία. Τα διακόσια μέτρα για τα «ανθρώπινα δικαιώματα», που βάδισε ο «σοσιαλιστής» γάλλος πρόεδρος μαζί με τους ηγέτες της δεξιάς ευρωπαϊκής ολιγαρχίας,  συντροφιά – τι τραγική γελοιότητα – με τους αρχηγούς του ουκρανικού φασισμού, της τουρκικής δεσποτείας και του αραβικού βαρβαρισμού, δεν αντιστοιχούν παρά στα διακόσια  χρόνια αποδυνάμωσης των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ανθρώπου και του πολίτη της Γαλλικής Επανάστασης και αναίρεσης του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Αλλά η ιστορία αφήνει πάντα διεξόδους. Το πιο βαθύ σκοτάδι επικρατεί λίγο πριν από την αυγή. Εάν η Ευρώπη συνειδητοποιεί την κατάσταση, εάν επιθυμεί μια ουσιαστική αλλαγή, εάν μπορεί να εκμεταλλευτεί μια ευκαιρία, το ελληνικό παράδειγμα είναι αξιοπρόσεκτο. Στην Ελλάδα, στον πιο αδύναμο κρίκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δοκιμάζονται τα τελευταία χρόνια οι δυνάμεις της κατεστημένης Ευρώπης,  με το  νεοφιλελεύθερο σύστημα πειθαρχίας και αφομοίωσης, το θεώρημα της εξαφάνισης του πολιτισμού και των ανθρωπιστικών αξιών, το πείραμα τερματισμού της ιστορίας. Και απέναντι σε αυτή την κατακλυσμιαία πραγματικότητα υψώνεται τώρα ένα κίνημα ελπίδας, διεξόδου και προοπτικής. Οι ευρωπαίοι οφείλουν να το προσέξουν. Εάν, όπως όλα δείχνουν, ο ελληνικός λαός προσδώσει σε αυτή την προσπάθεια κυβερνητική δύναμη, η πορεία των γεγονότων θα οδηγήσει μακριά. Παρά τις εξωτερικές αντιδράσεις και τις εσωτερικές αντιγνωμίες ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει σήμερα τα αιτήματα της αλλαγής. Η εσωτερική δυναμική μιας ελληνικής αριστερής κυβέρνησης και η εξωτερική επιρροή της σε μια σειρά άλλων ευρωπαϊκών χωρών, που αντιμετωπίζουν ανάλογα με την Ελλάδα προβλήματα,  θα οξύνει τις ευρωπαϊκές αντιφάσεις. Δημιουργώντας μια μικρή σπίθα ανατροπής της ευρωπαϊκής τάξης πραγμάτων, αυτός ο νεαρός αδοκίμαστος ηγέτης της αριστεράς, μοιάζει να προσωποποιεί την ειρωνεία της ιστορίας στην παρούσα φάση της. Ένας έλληνας Δαυίδ μπροστά στον ευρωπαίο Γολιάθ. Αλλά η ελληνική ιστορία διαθέτει πολλά ανάλογα παραδείγματα. Το εκκρεμές της ιστορίας έχει  κτυπήσει προ πολλού μεσάνυκτα στην Ευρώπη. Το νυκτερινό αηδόνι της ευρωπαϊκής ιδέας πέταξε στη φωλιά του και ο κορυδαλλός ετοιμάζεται να κελαηδήσει την κονταυγή της νέας ευρωπαϊκής ημέρας (Σαίξπηρ).