ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Άρθρο του Στρατή Παπαμανουσάκη
Πάνω από διακόσια χρόνια, στη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων της ιστορίας, η Αριστερά αντιπροσώπευσε στην πολιτική, στην κοινωνία και στον πολιτισμό το όραμα της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης. Από την αριστερή πτέρυγα της γαλλικής επαναστατικής εθνοσυνέλευσης μέχρι τις αριστερές θέσεις της προοδευτικής, δημοκρατικής και σοσιαλιστικής παράταξης της εποχής μας, η Αριστερά υπερασπίστηκε τα λαϊκά δικαιώματα, καταπολέμισε την ανισότητα, αντιτάχθηκε σε κάθε σκοταδισμό. Σε ολόκληρο τον κόσμο η Αριστερά αναδείχθηκε στην πρωτοπορεία των αγώνων για την ειρήνη, τη συνεργασία των λαών και την κοινωνική χειραφέτιση.
Αλλά η Αριστερά δεν υπήρξε ποτέ ενιαία. Ανάμεσα στην άκρα αριστερά, την κομμουνιστική αριστερά, τη δημοκρατική αριστερά, μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας, αριστερού φιλελευθερισμού και κεντροαριστεράς, εντός του μετώπου των αριστερών κινημάτων, διεκδικήσεων και αγώνων, μεσολάβησαν βαθειές αντιθέσεις, αγεφύρωτες ρήξεις και συγκρουσιακές πολιτικές. Η Αριστερά οριοθετήθηκε στα αριστερά της από την κομμουνιστική κοσμοαντίληψη και στα δεξιά της από τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό, ισορροπώντας πάντοτε σε έναν επικίνδυνο, αμφισβητούμενο, ενδιάμεσο χώρο. Η ιδιορρυθμία της ελληνικής αριστεράς, ως διακριτού χώρου μεταξύ κομμουνιστικού κόμματος και σοσιαλιστικού κινήματος, οφείλεται αφενός στο πείραμα της ΕΔΑ από το 1951 ως το 1985 και αφετέρου στη δημιουργία ενός νέου κομμουνιστικού κόμματος, που προήλθε από τη διάσπαση του ΚΚΕ του 1968 αντί για τη μετεξέλιξη του ευρωκομμουνισμού, όπως συνέβη σε άλλα κομμουνιστικά κόμματα.
Έτσι το νέο αυτό σχήμα της αριστεράς στην Ελλάδα, μολονότι είχε συνειδητο-ποιήσει τα προβλήματα του χώρου, δεν μπόρεσε τελικά να επωφεληθεί από τα προηγούμενα λάθη και να πετύχει τους στόχους του. Οι διεθνείς εξελίξεις στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και η ανατροπή της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων, έχουν βαρύνουσα σημασία και επίδραση και στην πορεία του ελληνικού αριστερού κινήματος, σχεδόν ίση με τις εσωτερικές αδυναμίες του. Η πορεία της νέας αριστεράς, αρχικά ως ΚΚΕ (Εσωτερικού), σημαδεύτηκε από τη σχέση του με το ΚΚΕ, τις προσπάθειες επιβίωσης και ανάπτυξης μέσα σε δύσκολες οργανωτικές και πολιτικές συνθήκες και την προοπτική μιας ενότητας των δύο κομμουνιστικών σχημάτων. Το 1974 η Ενωμένη Αριστερά απέσπασε ποσοστό 9,5% του εκλογικού σώματος και ακολούθως διαλύθηκε και πάλι. Μεσολάβησε στο ΚΚΕ (Εσωτερικού) η μορφή της Συμμαχίας Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων στις εκλογές του 1977, και ακολούθως το 2ο Συνέδριο του, με τη γραμμή του ελληνικού δρόμου για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, ενός σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο. Ήδη είχε συνταχθεί στην πορεία του ανανεωτικού ρεύματος του ευρωκομουνισμού, απομακρυνόμενο από την παραδοσιακή γραμμή του ΚΚΕ. Στο 4ο Συνέδριο του, το 1986, αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του κόμματος σε ένα μη κομμουνιστικό φορέα, ανοικτό σε ευρύτερες συμμαχίες, ενώ ένα τμήμα του παρέμεινε ως ΚΚΕ(Εσωτερικού)-Ανανεωτική Αριστερά. Έτσι το 1987 εμφανίστηκε η Ελληνική Αριστερά. Το 1989 δημιουργήθηκε για λίγο μέχρι το 1991, ο εκλογικός Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με βασικό κορμό το ΚΚΕ και την ΕΑΡ, που μετεξελίχθηκε μετά σε κόμμα και μετονομάστηκε το 2003 σε Συνασπισμό της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας. Το 2004 προσχώρησε στην εκλογική συμμαχία Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Μετά την αποχώρηση της Ανανεωτικής Πτέρυγας (ΔΗΜΑΡ) το 2010, ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε τη μετατροπή του σε ενιαίο κόμμα το 2012 και ο ΣΥΝ αυτοδιαλύθηκε. Ο ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποίησε το 1ο του Συνέδριο το 2013, με βασική κατεύθυνση το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, τη δημοκρατική ανατροπή του πολιτικού συστήματος, με κυβέρνηση της Αριστεράς στηριγμένης σε μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, για μια νέα τροχιά ανασυγκρότησης της χώρας, για μια διαφορετική Ευρώπη, για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Πολυτασικό, κινηματικό και πολυσυλλεκτικό το νέο αυτό σχήμα της Αριστεράς, απαντώντας θετικά στα αιτήματα της ελληνικής κοινωνίας, και υιοθετώντας καθαρό αντιμνημονιακό λόγο, οδηγήθηκε σύντομα σε εκλογική άνοδο, από το 4% των εκλογών του 2009 στο 36% των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015, με αποτέλεσμα να κατακτήσει την κυβέρνηση σε συνεργασία με το δεξιό κόμμα των ΑΝΕΛ. Το σύνθημα «Πρώτη φορά Αριστερά» έγινε πράξη. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση της "αριστεράς" οδήγησε πολύ σύντομα στο τέλος της ελληνικής αριστεράς.
Αλλά η Αριστερά δεν υπήρξε ποτέ ενιαία. Ανάμεσα στην άκρα αριστερά, την κομμουνιστική αριστερά, τη δημοκρατική αριστερά, μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας, αριστερού φιλελευθερισμού και κεντροαριστεράς, εντός του μετώπου των αριστερών κινημάτων, διεκδικήσεων και αγώνων, μεσολάβησαν βαθειές αντιθέσεις, αγεφύρωτες ρήξεις και συγκρουσιακές πολιτικές. Η Αριστερά οριοθετήθηκε στα αριστερά της από την κομμουνιστική κοσμοαντίληψη και στα δεξιά της από τον σοσιαλδημοκρατικό ρεφορμισμό, ισορροπώντας πάντοτε σε έναν επικίνδυνο, αμφισβητούμενο, ενδιάμεσο χώρο. Η ιδιορρυθμία της ελληνικής αριστεράς, ως διακριτού χώρου μεταξύ κομμουνιστικού κόμματος και σοσιαλιστικού κινήματος, οφείλεται αφενός στο πείραμα της ΕΔΑ από το 1951 ως το 1985 και αφετέρου στη δημιουργία ενός νέου κομμουνιστικού κόμματος, που προήλθε από τη διάσπαση του ΚΚΕ του 1968 αντί για τη μετεξέλιξη του ευρωκομμουνισμού, όπως συνέβη σε άλλα κομμουνιστικά κόμματα.
Έτσι το νέο αυτό σχήμα της αριστεράς στην Ελλάδα, μολονότι είχε συνειδητο-ποιήσει τα προβλήματα του χώρου, δεν μπόρεσε τελικά να επωφεληθεί από τα προηγούμενα λάθη και να πετύχει τους στόχους του. Οι διεθνείς εξελίξεις στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα και η ανατροπή της διεθνούς ισορροπίας δυνάμεων, έχουν βαρύνουσα σημασία και επίδραση και στην πορεία του ελληνικού αριστερού κινήματος, σχεδόν ίση με τις εσωτερικές αδυναμίες του. Η πορεία της νέας αριστεράς, αρχικά ως ΚΚΕ (Εσωτερικού), σημαδεύτηκε από τη σχέση του με το ΚΚΕ, τις προσπάθειες επιβίωσης και ανάπτυξης μέσα σε δύσκολες οργανωτικές και πολιτικές συνθήκες και την προοπτική μιας ενότητας των δύο κομμουνιστικών σχημάτων. Το 1974 η Ενωμένη Αριστερά απέσπασε ποσοστό 9,5% του εκλογικού σώματος και ακολούθως διαλύθηκε και πάλι. Μεσολάβησε στο ΚΚΕ (Εσωτερικού) η μορφή της Συμμαχίας Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων στις εκλογές του 1977, και ακολούθως το 2ο Συνέδριο του, με τη γραμμή του ελληνικού δρόμου για σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, ενός σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο. Ήδη είχε συνταχθεί στην πορεία του ανανεωτικού ρεύματος του ευρωκομουνισμού, απομακρυνόμενο από την παραδοσιακή γραμμή του ΚΚΕ. Στο 4ο Συνέδριο του, το 1986, αποφασίστηκε η μετεξέλιξη του κόμματος σε ένα μη κομμουνιστικό φορέα, ανοικτό σε ευρύτερες συμμαχίες, ενώ ένα τμήμα του παρέμεινε ως ΚΚΕ(Εσωτερικού)-Ανανεωτική Αριστερά. Έτσι το 1987 εμφανίστηκε η Ελληνική Αριστερά. Το 1989 δημιουργήθηκε για λίγο μέχρι το 1991, ο εκλογικός Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με βασικό κορμό το ΚΚΕ και την ΕΑΡ, που μετεξελίχθηκε μετά σε κόμμα και μετονομάστηκε το 2003 σε Συνασπισμό της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας. Το 2004 προσχώρησε στην εκλογική συμμαχία Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Μετά την αποχώρηση της Ανανεωτικής Πτέρυγας (ΔΗΜΑΡ) το 2010, ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε τη μετατροπή του σε ενιαίο κόμμα το 2012 και ο ΣΥΝ αυτοδιαλύθηκε. Ο ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποίησε το 1ο του Συνέδριο το 2013, με βασική κατεύθυνση το σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, τη δημοκρατική ανατροπή του πολιτικού συστήματος, με κυβέρνηση της Αριστεράς στηριγμένης σε μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, για μια νέα τροχιά ανασυγκρότησης της χώρας, για μια διαφορετική Ευρώπη, για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα. Πολυτασικό, κινηματικό και πολυσυλλεκτικό το νέο αυτό σχήμα της Αριστεράς, απαντώντας θετικά στα αιτήματα της ελληνικής κοινωνίας, και υιοθετώντας καθαρό αντιμνημονιακό λόγο, οδηγήθηκε σύντομα σε εκλογική άνοδο, από το 4% των εκλογών του 2009 στο 36% των εκλογών του Ιανουαρίου του 2015, με αποτέλεσμα να κατακτήσει την κυβέρνηση σε συνεργασία με το δεξιό κόμμα των ΑΝΕΛ. Το σύνθημα «Πρώτη φορά Αριστερά» έγινε πράξη. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση της "αριστεράς" οδήγησε πολύ σύντομα στο τέλος της ελληνικής αριστεράς.
Υπήρξε ένας οδυνηρός αργός θάνατος της αριστεράς, από την παράταση του "Δεύτερου Μνημονίου", τον Φεβρουάριο, τον καταρτισμό του προοιμίου ενός νέου "Μνημονίου", τον Απρίλιο, το ψευτοδημοψήφισμα για τις προτάσεις των δανειστών και το "Τρίτο Μνημόνιο", τον Ιούλιο, τις βουλευτικές εκλογές, τον Σεπτέμβριο του 2015, την πλήρη ανάπτυξη και εφαρμογή όλων των όρων των δανειστών, μέχρι τον Αύγουστο του 2018, την εκτέλεση ενός άτυπου "Τετάρτου Μνημονίου" εποπτείας μέχρι τον Μάϊο του 2019, τις ευρωεκλογές και τη βαρειά εκλογική ήττα της "αριστεράς", και μέχρι τις νέες βουλευτικές εκλογές της Κυριακής, οπότε αναμένεται η θριαμβευτική επάνοδος της δεξιάς και η συνέχιση ενός νέου κύκλου εθνικής, κοινωνικής και οικονομικής καταστροφής. Γιατί πίσω από τις ψυχρές αυτές ημερομηνίες καταγράφεται η πορεία εμπέδωσης του ευρωπαϊκού καπιταλιστικού καθεστώτος λιτότητας και πειθαρχίας στην Ελλάδα, με την άμεση συνέργεια της "αριστερής κυβέρνησης". Το παράδειγμα εφαρμογής της νέας οικονομικής πολιτικής και σωφρονισμού για την αθέτηση των κανόνων, με την ελληνική υιοθέτηση του δόγματος της έλλειψης εναλλακτικής λύσης. Και η συνειδητή μέθοδος εξουθένωσης ενός ευρωπαϊκού κράτους, η καταστροφή των οικονομικών δομών του, και η προσαρμογή του στο μοντέλο της γερμανικής καπιταλιστικής Ευρώπης, ως δουλοπαροικία χρέους με τους "αριστερούς" τοπικούς φεουδάρχες της. Και όλα αυτά μέσα σε συνθήκες απεμπόλησης κάθε αριστερής πολιτικής, συμπόρευσης με τους ταξικούς αντιπάλους και αφομοίωσης στη νέα δεξιά πολιτική. Χαρακτηριστικά της "αριστεράς" αυτής η πλήρης υποταγή στον αμερικανικό και νατοϊκό παράγοντα, η υπογραφή της εθνικά επιζήμιας Συμφωνίας των Πρεσπών, ο διχαστικός λόγος, η συνεχής υποχωρητικότητα στις τουρκικές αξιώσεις, η εξαφάνιση της ηθικής της αριστεράς με αποδοχή του ψεύδους, της θεσιθηρίας και του πολιτικαντισμού, και η προώθηση συμπεριφορών ξένων προς τις ιστορικές, παιδευτικές και κοινωνικές παραδόσεις του ελληνικού λαού.
Αλλά ταυτόχρονα η θλιβερή αυτή πορεία σηματοδότησε και την εξαφάνιση της ελπίδας, τη ματαίωση κάθε προοπτικής, την αναίρεση της ίδιας της ουσίας της αριστεράς. Από ολόκληρο τον αγώνα πενήντα και πλέον χρόνων της ελληνικής Αριστεράς, με τις προσπάθειες, τις αγωνίες, τις επιτυχίες, τα λάθη, τους οραματισμούς και τις αστοχίες της, δεν απομένει πλέον παρά μια μεταλλαγμένη, προδομένη, αλλοτριωμένη "αριστερά", με τα σπαράγματα της, με τις μνήμες και τα μνημόνια της, με την αδυσώπητη καταδίκη της ιστορίας, με τα ανεκπλήρωτα αιτήματα και τις αδικαίωτες θυσίες της. Αποχαιρετώντας όμως πικρά αυτή την κίβδηλη κατάληξη της αριστεράς της φενακισμένης συνείδησης, συνεχίζομε πάντα να αναφερόμαστε στη γνήσια, την αληθινή, την αμετάβλητη αριστερά του φωτεινού πνεύματος, του μέλλοντος και του παρελθόντος. Αυτή που πολεμά ασταμάτητα στα μαρμαρένια αλώνια του ανθρωπισμού, του σοσιαλισμού και της δικαιοσύνης, αυτή που μόνο πρόσκαιρα χάνεται και πάλι ξαναφαίνεται στη ζωή, αυτή την πραγματική και την ιδεώδη Αριστερά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου